Bazı bitkiler vardır ki, kokusuyla geçmişi hatırlatır, şifasıyla bugünü iyileştirir. Anadolu topraklarında yüzyıllardır bilinen, kimi zaman unutulmaya yüz tutsa da halk hekimliğinde hâlâ kendine yer bulan bir kökten söz edeceğiz bugün. Öksürüğe, balgama, bronşlara çare olduğu söylenen; soluğa ferahlık, ciğere nefes getirdiğine inanılan bir kök bu. Adını duyan az, şifasını bilen daha az.
Andız otu, Anadolu’da andız, andız kökü ya da helen otu diye bilinir. Latince adı Inula helenium olan bu bitki, sert gövdesi, iri yaprakları ve sarı çiçekleriyle tanınır. Kökü kazıldığında yoğun, acımsı bir koku yayar. Bu koku, onun en güçlü yeridir.
Andız otunun kökünde alantolakton, izoalantolakton ve inulin bulunur. Alantolakton, solunum yolları üzerinde etkilidir. Balgamı söker, ciğerleri temizler, nefes almayı kolaylaştırır. İzoalantolakton, bakteri ve mantarlara karşı koruyucu özellik gösterir. İçindeki inulin ise sindirim sistemini düzenler, bağırsak florasını destekler.
Andız otu, eski zamanlardan beri bronşit, kronik öksürük, balgamlı nezle gibi rahatsızlıklarda kullanılır. Nefes darlığı çeken, göğsü dolu hisseden, sabahları balgam atmakta zorlananlar için güçlü bir destektir. Ayrıca mideyi rahatlatır, sindirimi kolaylaştırır. Bağırsak parazitlerine karşı da halk arasında başvurulan bir bitkidir.
Kullanımı basittir. Bir tatlı kaşığı ince kıyılmış andız kökü, bir su bardağı kaynar suya atılır, on beş dakika ağzı kapalı şekilde demlenir. Ilık içilir. Günde bir bardak, en fazla iki bardak içmek yeterlidir. Fazlası mide bulantısı yapabilir. Andız pekmezi de bilinir. Bu pekmez, köklerin kaynatılıp özünün çıkarılmasıyla hazırlanır. Tatlı niyetine yenir ve ciğerleri temizleyen doğal bir şifa olur.
Andız otu, soluk almakta zorlanan, öksürüğü bitmek bilmeyen, derin nefes alıp ciğerlerini ferahlatmak isteyen herkes için güçlü bir dosttur. Her bitkide olduğu gibi, onu da ölçüsünde, yerinde ve bilerek kullanmak gerekir.
